De Tweede Kamer negeert aanhoudende oproepen van slachtoffers van georganiseerd satanisch ritueel misbruik (srm) om tot een onafhankelijk second opinion-onderzoek te komen. In het laatste Commissiedebat van 6 maart deed minister van Justitie Dilan Yeşilgöz-Zegerius 140 getuigenverklaringen af als “aantoonbaar onjuist, inconsequent en niet op feiten gebaseerd”. Diverse belangenorganisaties van de slachtoffers vrezen dat het onderzoek naar srm in de doofpot belandt.

Ella Ster en Ido Dijkstra

In oktober 2020 stemde de Tweede Kamer unaniem in met de motie Van Nispen (SP), Van den Berge (Groenlinks) en Kuiken (PvdA) om te komen tot een onafhankelijk onderzoek naar de aard en omvang van georganiseerd sadistisch misbruik van kinderen in Nederland. Het was het gevolg van spraakmakende uitzendingen zoals ‘Het verhaal van Lisa’ (2018), ‘Mocht de Haagse rechter oordelen over kindermisbruik?’ (2019) én ‘Glasscherven en duistere rituelen’ (2020) van Argos, een samenwerkingsverband van de omroepen Human/VPRO. In eerste instantie werden deze producties, gemaakt door de onderzoeksjournalisten Sanne Terlingen en Huub Jaspers, geprezen. Ze zijn gebaseerd op jarenlange research en 140 getuigenverklaringen van destijds minderjarige slachtoffers van sadistisch seksueel misbruik met rituele kenmerken. De verklaringen toonden overlap van details, zoals betrokken personen en locaties, die overlevers onafhankelijk van elkaar hadden aangewezen. Hun verhalen werden ondersteund door verklaringen van psychologen en van gynaecologen, die bijvoorbeeld glasscherven uit de vagina van een slachtoffer hadden gehaald. 

 “Er zitten in die uitzending geen dingen die aantoonbaar niet kloppen.”

Hoofdredactie Argos

Argos toonde in de uitzendingen overtuigend aan dat srm vermoedelijk een realiteit is in Nederland, zo oordeelde ook het parlement vier jaar geleden. “De slachtoffers hadden op dat moment hoop dat door onafhankelijk onderzoek hun verschrikkelijke verhalen eindelijk aan het licht zouden komen”, vertelt Aline Terpstra, woordvoerster van een groep van twintig onafhankelijke Geestelijke Gezondheidzorg (GGZ-)behandelaars. In april 2021 werd de eerste deuk in die hoop geslagen. Toenmalig minister van Justitie Ferd Grapperhaus (CDA) stelde de Tijdelijke onderzoekscommissie Georganiseerd Sadistisch Misbruik van Minderjarigen aan, beter bekend als de commissie Hendriks. Diverse belangenverenigingen zoals Kenniscentrum Transgenerationeel Georganiseerd Geweld (KTGG), Stichting Misbruikt, de GGZ-behandelaren onder aanvoering van Terpstra en Spotlight trokken direct aan de bel en lieten weten wantrouwend te staan tegenover ‘onafhankelijk’ onderzoek door Justitie. Diverse slachtoffers wezen immers (top)ambtenaren van dit departement aan als daders. Ook waren er bedenkingen bij Jan Hendriks, de voorzitter van de onderzoekscommissie, voormalig sociaal pedagoog en ontwikkelingspsycholoog aan de Universiteit van Amsterdam (UvA). Hij pleitte er in 2015 in Het Parool voor om “gemanipuleerde kinderporno beschikbaar te stellen” om zo de verlangens van pedofielen te beteugelen. “Het is zo onlogisch om iemand die pleit voor het legaliseren van geanonimiseerde kinderporno onderzoek te laten doen naar gruwelijk seksueel misbruik van kinderen”, aldus Terpstra.

 “Het is zo onlogisch om iemand die pleit voor het legaliseren van geanonimiseerde kinderporno onderzoek te laten doen naar gruwelijk seksueel misbruik van kinderen.”

Aline Terpstra

De commissie Hendriks ging ondanks het gebrek aan vertrouwen desalniettemin van start, onder leiding van Hendriks zelf, die overigens niet reageert op vragen van De Andere Krant. Voortvarend ging dit niet. De presentatie van het eindrapport werd tot drie keer toe uitgesteld. In december 2022 volgde eindelijk het 125 pagina’s tellende document Tussen ongeloof, ondersteuning en opsporing. Over georganiseerd sadistisch misbruik van minderjarigen. Daarin wordt het bestaan van dit type misbruik weliswaar erkend door de commissie Hendriks, maar in wollig geschreven redeneringen wordt tegelijkertijd twijfel gezaaid over de geloofwaardigheid van de verklaringen, het geheugen en de psychische staat van de slachtoffers en de omvang van het probleem. “De commissie constateert dat het onomstreden is dat georganiseerd en gewelddadig misbruik van minderjarigen bestaat. Ongeacht of de verhalen van slachtoffers in volle omvang kloppen, is het waarschijnlijk dat zij slachtoffers zijn van indringende, traumatiserende ervaringen”, staat in de slotbeschouwing. 

 “De commissie constateert dat het onomstreden is dat georganiseerd en gewelddadig misbruik van minderjarigen bestaat.”

.

Het rapport wekt de indruk dat er van grote, goed georganiseerde geheime netwerken geen sprake is. Alle belangenverenigingen vinden de rapportage tekortschieten. “Het is rommelig, slecht onderbouwd en tendentieus”, aldus Herry Vos van KTGG. “Het doet geen recht aan de slachtoffers van het misbruik. Wel zijn we blij dat Hendriks, hoewel weggemoffeld, erkent dat het misbruik ‘onomstreden’ bestaat.” Spotlight: “Niet de aard van wat wij meegemaakt hebben staat hier onderzocht en beschreven, maar de waarschijnlijkheid van onze uitspraken. Niet een verbeterde opsporing staat hier onderzocht, maar het ongefundeerd goedpraten van de politie en justitie, met name van de LEBZ (Landelijke Expertisegroep Bijzondere Zedenzaken – red.)”. Terpstra: “Dit onderzoek laat een schat aan informatie liggen”. 

 “Het is rommelig, slecht onderbouwd en tendentieus. Het doet geen recht aan de slachtoffers van het misbruik.”

Herry Vos

In december 2023 volgde de volgende klap voor de misbruikslachtoffers. Argos liet weten de baanbrekende uitzendingen over ritueel misbruik offline te halen. Marc Josten, hoofdredacteur Human, en VPRO-hoofdredacteur Willem van Zeeland zeiden in een interview met de Volkskrant: “Er zitten in die uitzending geen dingen die aantoonbaar niet kloppen”. Toch haalden ze het dossier ritueel misbruik offline en verklaarden: “Met de wijsheid van nu hadden we, ondanks de overtuigende getuigenverklaringen in deze uitzending, hogere eisen moeten stellen aan hard bewijs.” Ook refereerden de hoofdredacteuren aan complotdenkers die “aan de haal” zouden zijn gegaan met deze uitzendingen. “Ondanks dat het een journalistiek onderzoek betreft waarin zonder namen te noemen is geprobeerd slachtoffers van seksueel geweld een stem te geven”, besloot Argos “het dossier te verwijderen”. De belangenorganisaties en de Vereniging van Onderzoeksjournalisten zijn het hiermee oneens. Of er beïnvloeding is vanuit ministeries is onduidelijk. Volgens Terpstra is journalist Terlingen al eerder “van hogerhand” teruggefloten toen zij nieuwe feiten aan het licht wilde brengen door middel van een interview met Terpstra over dreigmails en foto’s die zij ontving. Terlingen zelf, die al jaren niet meer voor Argos werkt, staat ook nog steeds achter haar werk. Zij heeft VPRO/Human verzocht de uitzending terug online te zetten, maar wil op dit moment niet inhoudelijk reageren op verdere vragen van De Andere Krant. 

Op 6 maart jongstleden volgde de laatste harde klap, toen in het commissiedebat in de Troelstrazaal, volgens velen ‘een achterafzaaltje’, minister van Justitie Dilan Yeşilgöz-Zegerius van de VVD de 140 getuigenverklaringen die aan de basis staan van de Argos-uitzending afdeed “als aantoonbaar onjuist, inconsequent en niet op feiten gebaseerd” (zie ook het artikel “Yeşilgöz liegt glashard over verklaringen van sadistisch ritueel misbruik”). Het maakt de slachtoffers met de dag “verdrietiger”, aldus Terpstra. “Deze zaak mag nooit in de doofpot belanden, maar dit dreigt wel te gebeuren. Echt onafhankelijk en grondig onderzoek kan niet langer wachten, maar we zijn volledig afhankelijk van de Tweede Kamer. Yeşilgöz zelf geeft letterlijk toe dat waarheidsvinding niet het doel is geweest van de commissie Hendriks. Waarheidsvinding was juist de opdracht van de Kamer in 2020*. Dat is waar de overlevers naar snakken. Het meest schokkende vind ik dan ook dat de Kamer er nu geen interesse meer in heeft. Van alle 150 Kamerleden die we al negen keer hebben aangeschreven, is er maar één geweest die echt is opgestaan voor deze slachtoffers: Gideon van Meijeren. De overige negeren ons”, besluit Terpstra. Herry Vos van KTGG liet in een e-mail weten dat ook andere Kamerleden vanaf het begin een grote rol hebben gespeeld in dit dossier. “Van Nispen, Uitermark en Mutluer staan pal voor de belangen van de overlever, evenals Van Meijeren.”

*) De Kamer verzoekt de regering, een onafhankelijk onderzoek te laten uitvoeren naar de aard en omvang van georganiseerd sadistisch misbruik van kinderen en daarbij ervaringen van overlevenden van ritueel misbruik en hun therapeuten te betrekken zodat de uitkomsten betrokken kunnen worden bij een effectieve opsporing van deze netwerken.

Friends of Esthers: “Kamerleden, u heeft de sleutel in handen”

Friends of Esthers, een organisatie die hulp biedt aan overlevers van satanisch ritueel misbruik, deed een dringende oproep aan de nieuwe lichting van Kamerleden die na de verkiezingen van 22 november 2023 zijn geïnstalleerd. Alle 150 parlementariërs ontvingen een brief met de titel ‘Kamerleden, u heeft de sleutel in handen’. Daarna werd uitgelegd waarom deze slachtoffers het rapport van de commissie Hendriks niet vertrouwen. Ook werd een tekening van een van de overlevers bijgevoegd, met de tekst: “Wat als het gewelddadige georganiseerde misbruik van het meisje dat misschien wel bij u in de straat woont, gewoon doorgaat? En dat dit meisje nog steeds uren of zelfs dagen in een kist met insecten moet liggen – zoals bijgevoegde tekening zo indringend uitbeeldt – omdat wij, het Nederlandse volk, door u vertegenwoordigd, gedegen onderzoek weigeren?”

Dit artikel verscheen eerder op 16 maart 2024 in De Andere Krant N°11.

Ido Dijkstra, Ella Ster | De Andere Krant

> Volg Ella Ster op Telegram: t.me/ella_ster of Twitter: @ellasterNL