www.volkskrant.nl
Duizenden gevaccineerden maken te weinig antistoffen aan door problemen afweersysteem
Duizenden gevaccineerden blijken niet of nauwelijks beschermd tegen covid omdat ze door problemen met hun immuunsysteem te weinig antistoffen aanmaken. Zij moeten zichzelf nog altijd afzonderen zolang de vaccinatiegraad niet hoog genoeg is. Dat blijkt uit de eerste resultaten van een dinsdag gepresenteerd onderzoek onder vier patiëntengroepen.
Ellen de Visser17 augustus 2021, 18:53
Een patiënt op de intensive care in de Noordwest Ziekenhuisgroep in Alkmaar.Beeld Joris van Gennip
Omdat mensen met immuunproblemen niet meededen aan de grote vaccinstudies was tot nu toe onbekend hoe groot de groep is die niet of slecht op coronavaccins reageert. Alles bij elkaar is die aanzienlijk, in Nederland naar schatting ruim 500 duizend mensen. Deze patiënten slikken bijvoorbeeld medicijnen die hun afweer onderdrukken of hebben een verzwakt immuunsysteem door een aangeboren ziekte of door een chemokuur.
Begin dit jaar hebben verschillende ziekenhuizen met steun van onderzoeksfinancier ZonMw en patiëntenverenigingen een onderzoek opgezet. Artsen analyseerden het bloed van honderden patiënten en keken onder meer hoeveel antistoffen zij een maand na het toedienen van het Modernavaccin hadden aangemaakt.
Zorgelijk
Patiënten die een longtransplantatie hebben ondergaan, ruim 800 in Nederland, blijken slecht af te zijn. Van de ruim 100 onderzochte patiënten met een donorlong bleek 60 procent helemaal geen antistoffen aan te maken en 30 procent zeer weinig. ‘Zorgelijk’, aldus longarts Erik Verschuuren van het UMCG dat tijdens de presentatie van de resultaten. Covid verloopt bij die groep veel ernstiger: van de 47 patiënten met een donorlong die het afgelopen anderhalf jaar het coronavirus opliepen, overleden er 7 en belandden er 9 op de ic – veel meer dan gemiddeld.
Ook de 12 duizend patiënten met een donornier zijn slecht beschermd. Van de 300 onderzochte patiënten reageerde 63 procent niet of nauwelijks na twee vaccinaties.
Het onderzoek bracht ook goed nieuws. Zo was van de nierpatiënten die dialyse nodig hebben 99 procent na twee vaccinaties beschermd. Ook veel patiënten met bloedziekten bleken het onverwachts goed te doen. Vooraf was het idee dat het vaccineren van die groep zinloos zou zijn, zei hematoloog Mette Hazenberg (Amsterdam UMC), maar dat beeld klopt niet.
Onderzoek onder 850 patiënten met zeventien verschillende bloedziekten wijst uit dat sommigen toch genoeg antistoffen aanmaken. Dat geldt bijvoorbeeld voor een groot deel van de patiënten met sikkelcelziekte, voor patiënten met leukemie die een chemo hebben ondergaan en voor veel patiënten die een stamceltransplantatie hebben gehad.
Patiënten met lymfeklierkanker bleken daarentegen weer minder beschermd. Dat geldt ook voor de vierde onderzochte groep, de patiënten met een aangeboren immuunstoornis.
Vogelvrij
Patiënten die geen of te weinig antistoffen aanmaken, kunnen sinds kort via een infuus chemisch nagemaakte antistoffen krijgen. Dit kan pas als zij met een besmetting in het ziekenhuis belanden, met de behandeling hebben ze vaak tijdelijk iets meer slagkracht om het virus te bestrijden.
Preventieve toediening is nog niet aan de orde. Om die reden wordt nu uitgezocht of het voor de onbeschermde patiënten zinvol is om een derde en zelfs een vierde vaccinatie te halen. De vraag is of de aanmaak van antistoffen dan wél op gang komt.
Tot die tijd voelt een aanzienlijke groep patiënten zich vogelvrij, aldus Hazenberg. Zij zijn gebaat bij vaccinatie van de mensen om hen heen en zijn verder afhankelijk van onbekenden, van de rest van de bevolking. ‘Door zich te laten vaccineren dragen wij bij aan de veiligheid van patiënten die geen keuze hebben. Zij kunnen pas weer meedoen aan de maatschappij als de toegang tot publieke ruimten is gekoppeld aan een vaccinatiebewijs.’
