Veel mensen snakken in deze coronatijd naar positiviteit, naar licht aan het einde van de duisternis die corona heet. Veel ogen zijn daarom gericht op het coronavaccin. Op de ene dag hoor je daar optimistische verhalen over, en de andere dag pessimistische. Waar staan we nu en wat kunnen we verwachten?
Als je wat optimisme kunt gebruiken, luister dan naar de woorden van arts en ziekenhuisdirecteur Marcel Levi, belast met de crisisbestrijding van corona in zeventien Londense ziekenhuizen.
Een coronavaccin is er mogelijk al voor het einde van het jaar, is zijn verwachting. "Ik ben er nog steeds van overtuigd dat het niet onwaarschijnlijk is dat er ongeveer halverwege december al vaccins zijn", zei Levi zondag in het tv-programma Buitenhof.
Oxfordvaccin
Sommige vaccins zijn al ver in de ontwikkeling. Eén van de koplopers is het vaccin dat ontwikkeld wordt door farmaceut AstraZeneca en de universiteit van Oxford, kortweg Oxfordvaccin genoemd. Levi is betrokken bij het testen van dit vaccin. "Dus ik zit er met mijn neus bovenop en weet ongeveer hoe goed ze zijn, ongeveer hoe veilig ze zijn en in welke fase van ontwikkeling ze zijn."
Ook is Levi optimistisch over de effectiviteit. Het vaccin geeft bij twee keer toedienen bij 'vrijwel iedereen' een 'uitstekende antistoffenrespons', zei de arts.
'Vaccin werkt misschien niet bij iedereen'
Kate Bingham, voorzitter van de Britse Vaccines Taskforce, tempert het enthousiasme. We weten überhaupt nog niet of er ooit een vaccin gaat komen, schrijft ze deze week in het medische tijdschrift The Lancet. "Het is belangrijk om te waken voor zelfgenoegzaamheid en overdreven optimisme."
Volgens Bingham moeten we erop voorbereid zijn dat het vaccin geen 100 procent bescherming biedt. Mogelijk vermindert het vaccin alleen de symptomen. Of misschien werkt het bij sommige mensen wel helemaal niet, of geeft het maar hele korte bescherming.
Effectiviteit
Daar komen we op een belangrijk punt aan. Veel mensen denken dat ze na een vaccinatie volledig voor een bepaalde tijd beschermd zijn tegen het virus. Dat is eigenlijk nooit zo, zegt Gorben Pijlman, viroloog aan de Wageningen Universiteit, tegen RTL Nieuws. "De effectiviteit wil je natuurlijk altijd zo hoog mogelijk hebben. Maar bij de inentingen tegen de reguliere griep is het ook geen 100 procent, en zelfs niet bij polio, de bof en de mazelen."
Hoe groot is de kans dat je voor de tweede keer corona krijgt?
De studies die nu zijn opgezet hebben als doel dat een vaccin de kans op infectie met minimaal 50 procent terugbrengt. Met andere woorden: bij de een werkt het, bij de ander niet.
De kans bestaat dat de effectiviteit zelfs op 40 procent komt te liggen. "Dan hebben we waarschijnlijk nog steeds niet voldoende kudde-immuniteit om de ziekte helemaal te controleren", aldus Marc Bonten, arts-microbioloog en lid van het Outbreak Management Team, gisteren in een ingezonden brief aan NRC.
'Scheelt een slok op een borrel'
Toch denkt Pijlman dat een lager percentage alsnog effectief kan zijn. "Als je een groot deel van de bevolking vaccineert waarbij een flink percentage niet echt ziek meer wordt, dan scheelt dat toch een slok op een borrel. Daar schiet je echt wat mee op. Dan kom je mogelijk veel sneller uit onder het reproductiegetal 1." Hij noemt als voorbeeld het vaccin tegen malaria, dat qua effectiviteit laag scoort maar wel veel levens kan redden.
Zes producenten, vier koplopers
Tot nu toe heeft de Europese Commissie met zes vaccinproducenten afspraken gemaakt voor de aankoop van vaccins. De eerste vier zitten in de derde en laatste cruciale fase van het onderzoek.
- BioNtech & Pfizer (eind 2020)
- AstraZeneca & Oxford (eind 2020)
- Moderna (eind 2020)
- Janssen & Johnson & Johnson (begin 2021)
- Sanofi & GSK (2021)
- CureVac
Op het moment dat de vaccins op de markt komen zullen er waarschijnlijk slechts geringe hoeveelheden beschikbaar zijn. Pas in de loop van 2021 zal, naar verwachting, een ruim voldoende voorraad vaccins voor de lidstaten van de EU beschikbaar komen. Bron: KNVM.
'Effectiviteit neemt af bij ouderen'
Over de effectiviteit van de vaccins zette Marc Bonten van het OMT meer vraagtekens. In hoeverre weten we of de vaccins ook werken bij zwakkeren of ouderen? Volgens Bonten worden vaccins nu vooral getest op gezonde mensen.
"Hoe gezonder (en jonger) de deelnemers, hoe groter de kans dat het vaccin effectief is, want voor bijna alle vaccins geldt dat effectiviteit afneemt met het vorderen van de leeftijd."
Oudere mensen worden 'wel degelijk' meegenomen in vaccinatiestudies, zegt Pijlman. Hij heeft het vandaag nog gehoord van Hanneke Schuitemaker. Zij is hoofd virale vaccins bij Janssen, onderdeel van Johnson & Johnson - de andere koploper in de ontwikkeling van een coronavaccin. "Zij hebben meerdere klinische fasestudies uitstaan met verschillende leeftijdscohorten. Daar zitten ook oudere groepen bij." De eerste tekenen zijn gunstig.
'Hoop voor ouderen'
Ook de Financial Times kwam deze week met goed nieuws: 'Onderzoek Oxford-vaccin biedt hoop voor ouderen', kopte de krant. Twee bronnen dicht bij het onderzoek zouden hebben laten weten dat het vaccin een 'robuuste imuunrespons' geeft bij deze groep.
En zo hoor je week in week uit wisselende reacties over de ontwikkeling van de vaccins. Over enkele weken zouden we meer te weten kunnen komen over de resultaten van de laatste en cruciale fase waar veel vaccinstudies inzitten.
Dat collega's van Pijlman waarschuwen voor te veel optimisme, snapt hij wel. "Tegen HIV is ook nog steeds geen goed vaccin gevonden. Het blijft wishfull thinking dat we over een jaar een zeer effectief vaccin zullen hebben. Maar we hopen het allemaal."
Geen opmerkingen:
Een reactie posten