Als je verkouden bent, ben je vrijwel immuun voor de griep, zo blijkt uit onderzoek. Maar werkt dit ook zo met COVID-19?

We herkennen het allemaal wel: ’s ochtend word je al niet lekker wakker en de rest van de dag zit je te kuchen en te snotteren. Helaas komt een verkoudheid – zeker in de herfst en de winter – regelmatig voor. Maar misschien moeten we het verkoudheidsvirus ook een beetje dankbaar zijn. Want het virus zou weleens een verrassende bondgenoot kunnen zijn in de strijd tegen de griep en mogelijk zelfs tegen het coronavirus.

Onderzoek
Een onderzoeksteam bestudeerde gedurende drie jaar de klinische gegevens van meer dan 13.000 patiënten in een Amerikaans ziekenhuis. Alle patiënten kwamen binnen met symptomen van een luchtweginfectie. Dit kan zowel duiden op een verkoudheid, als de griep. “Meestal valt het verkoudheidsvirus alleen de bovenste luchtwegen (neus en keel) aan, maar de griep tast ook vaak de longen aan,” vertelt onderzoeker Ellen Foxman aan Scientias.nl. Nadat de onderzoekers de gegevens grondig hadden bestudeerd, kwamen ze tot een opvallende conclusie. Want ze ontdekten dat wanneer iemand het verkoudheidsvirus onder de leden had, het influenzavirus afwezig was. En dat zelfs gedurende de maanden dat beide virussen actief zijn. “Toen we naar de data keken werd het duidelijk dat maar heel weinig mensen beide virussen tegelijkertijd hadden,” aldus Foxman.

Om te achterhalen hoe dit precies zit, bootsten de onderzoekers in een laboratorium menselijk luchtwegweefsel na. Verkoudheid wordt veroorzaakt door het rhinovirus dat zich gemakkelijker vermenigvuldigt in de relatief koude neusholte. Wanneer dit virus in de neus belandt, komen cellen die de luchtwegen ‘bekleden’ – zogenoemde epitheelcellen – vaak in actie en ruimen het virus op. Respiratoire virussen hebben het echter ook vaak op deze cellen voorzien, waardoor je een verkoudheidje zo te pakken hebt.

Infectie
De onderzoekers ontdekten dat nadat het weefsel was blootgesteld aan het rhinovirus, het influenzavirus het weefsel niet kon infecteren. “De antivirale verdediging is al ingeschakeld voordat het influenzavirus arriveert,” zegt Foxman. De aanwezigheid van het rhinovirus brengt de productie van interferon op gang; lichaamseigen eiwitten die een belangrijke rol spelen in de afweer en het bestrijden van infecties. “Dit effect duurt minstens zes dagen,” vertelt Foxman. En dat betekent dat het rhinovirus kan voorkomen dat het influenzavirus de luchtwegen infecteert. “Een infectie met het verkoudheidsvirus beschermt cellen eigenlijk tegen een infectie van een gevaarlijker virus, namelijk het influenzavirus,” stelt Foxman. Als je verkouden bent, is de kans dat je de griep krijgt, dus een stuk kleiner.

Puzzelstukje
Dankzij deze ontdekking vallen meerdere puzzelstukjes op hun plaats. “De bevindingen helpen mee om te begrijpen waarom epidemieën van respiratoire virussen precies optreden,” legt Foxman uit. “Dit kan bijvoorbeeld verklaren waarom het griepseizoen (de winter) over het algemeen plaatsvindt na het verkoudheidsseizoen (de herfst). Bovendien snappen we nu beter waarom maar weinig mensen beide virussen (zowel het rhinovirus als het infuenzavirus, red.) tegelijkertijd hebben.” De nieuwe inzichten helpen ook mee bij het ontrafelen van een groot mysterie rond een eerdere pandemie, namelijk de Mexicaanse griep van 2009. “In 2009 merkten wetenschappers in heel Europa dat de verwachte pandemiegolf ineens een pauze inlaste tijdens het verkoudheidsseizoen in de herfst en zich daarna weer hervatte,” zegt Foxman. “Dit leidde tot veel speculatie; want zou het kunnen dat de verkoudheid de verspreiding van het pandemische griepvirus verstoorde?”

Coronavirus
De bevindingen uit de studie suggereren dus van wel. En dat is heel interessant. “Het werk stelt ons in staat om beter te voorspellen hoe respiratoire virussen zich verspreiden en om nieuwe manieren te vinden om virussen te bestrijden als we geen vaccins hebben,” zegt Foxman. En dat biedt mogelijk hoop voor onze strijd tegen het coronavirus. “Voor de griep hebben we al een veilige en effectieve preventieve maatregel, namelijk de jaarlijkse griepprik,” gaat Foxman verder. “Bovendien beschikken we over hele effectieve antivirale middelen. Onze bevindingen hebben dan ook meer implicaties voor de behandeling van virussen als we nog niet over zulke vaccins of behandelmethoden beschikken. Uit onze studie blijkt dat verkoudheid beschermt tegen de griep doordat het een brede antivirale afweerreactie – de aanmaak van interferon – in ons lichaam op gang brengt. De stimulatie van deze reactie kan mogelijk dezelfde impact hebben op andere virussen, zoals SARS-CoV-2.”

Timing
Maar dat is niet alles. De resultaten laten namelijk zien dat interacties tussen virussen een belangrijke drijvende kracht kan zijn die dicteert hoe en wanneer virussen zich over een de bevolking verspreiden. Bovendien blijkt dat de verspreiding van verkoudheid de timing van griepepidemieën kan beïnvloeden. En dat verschaft ons mogelijk ook een beter inzicht van hoe het coronavirus zich de komende maanden zal verspreiden. “Omdat elk virus anders is, weten we nog niet hoe het verkoudheidsseizoen de verspreiding van SARS-CoV-2 zal beïnvloeden, maar we weten nu wel dat we op deze wisselwerking moeten letten,” zegt Foxman.

Bovendien onderzoekt het team nu ook of het verkoudheidsvirus korte metten maakt met het coronavirus en een vergelijkbare vorm van bescherming biedt als dat het doet tegen het influenzavirus. “We hopen dat deze studie zal leiden tot betere ideeën over therapieën om COVID-19 te bestrijden,” gaat Foxman verder. “Daarnaast hopen we dat het ons in staat stelt om de timing en en de verspreiding van COVID-19 over de bevolking beter te voorspellen.”